اقتصاد دانش بنیان دیجیتال

در مسیر تحقق امنیت غذایی پایدار و ارتقای بهره‌وری در بخش کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی با همکاری ستاد اقتصاد دیجیتال معاونت علمی

در مسیر تحقق امنیت غذایی پایدار و ارتقای بهره‌وری در بخش کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی با همکاری ستاد اقتصاد دیجیتال معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، پروژه‌ای کلیدی به نام "تصمیم‌یار" را به اجرا گذاشته است. این پروژه که با استفاده از فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی طراحی شده، به‌منظور بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری و مدیریت در زنجیره تأمین محصولات کشاورزی، به‌ویژه در حوزه‌های گندم و گوشت مرغ، راه‌اندازی شده است.

ضرورت تحول دیجیتال در کشاورزی ایران

کشاورزی در ایران با چالش‌های متعددی روبرو است؛ از جمله شرایط اقلیمی خشک، بهره‌وری پایین، نوسانات قیمت محصولات، و وابستگی به نهاده‌های وارداتی. علاوه بر این، محدودیت‌های بین‌المللی ناشی از تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی نیز فشار زیادی بر این بخش وارد کرده است. یکی از اصلی‌ترین اهداف دولت در این بخش، تأمین امنیت غذایی و تضمین دسترسی همگانی به محصولات کشاورزی باکیفیت و به‌موقع است.

توسعه سامانه‌های هوشمند و تحلیل داده‌ها از طریق فناوری‌های نوین می‌تواند راهکاری مؤثر برای مدیریت بهینه منابع و بهبود تصمیم‌گیری در بخش کشاورزی باشد. اینجاست که پروژه "تصمیم‌یار" وارد عمل می‌شود. این سامانه با استفاده از داده‌های دقیق و ابزارهای تحلیلی، به تصمیم‌گیران و مدیران بخش کشاورزی کمک می‌کند تا به اطلاعات دقیق‌تری از زنجیره تأمین دسترسی داشته و تصمیمات بهتری برای مدیریت منابع و افزایش بهره‌وری اتخاذ کنند.

اهداف و ویژگی‌های سامانه تصمیم‌یار

"تصمیم‌یار" به عنوان یک بستر داده‌محور و هوش مصنوعی طراحی شده که هدف اصلی آن بهبود فرآیند تصمیم‌گیری در زنجیره تأمین محصولات کشاورزی است. این سامانه با جمع‌آوری، پردازش و تحلیل داده‌ها از مراحل مختلف زنجیره تأمین – از تولید تا توزیع – به مدیران کمک می‌کند تا با شناخت دقیق‌تر بازار، تصمیمات مؤثرتری بگیرند.

یکی از ویژگی‌های کلیدی این سامانه، استفاده از مدل‌های شبیه‌سازی پویا برای تحلیل رفتار بازار و پیش‌بینی روندهای آتی است. این ویژگی به ویژه در زنجیره‌های تأمین حساس نظیر گندم و گوشت مرغ، که به دلیل نوسانات قیمت و مشکلات تأمین نهاده‌ها با چالش‌های بسیاری روبرو هستند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. به کمک این سامانه، مدیران می‌توانند تصمیمات خود را بر مبنای داده‌های دقیق و تحلیل‌های پیشرفته اتخاذ کنند و از تبعات نامطلوب تصمیم‌گیری‌های غیردقیق جلوگیری کنند.

پیشرفت‌های پروژه تصمیم‌یار

پروژه "تصمیم‌یار" با حمایت مالی و فنی ستاد اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و فناوری و با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی توسعه یافته است. این پروژه تاکنون مراحل آزمایشی و اولیه خود را طی کرده و در برخی حوزه‌ها مانند زنجیره تأمین گندم و گوشت مرغ به‌کارگیری شده است. یکی از دستاوردهای مهم این پروژه، استفاده از داده‌های زنجیره تأمین در تصمیم‌گیری‌های کلان کشاورزی و اقتصادی است که به کاهش نوسانات بازار و بهبود مدیریت منابع منجر می‌شود.

به‌ویژه در زنجیره تأمین گندم، که محصولی اساسی برای تأمین امنیت غذایی کشور به شمار می‌رود، استفاده از این سامانه کمک می‌کند تا ضمن مدیریت بهینه موجودی‌ها و پیش‌بینی نیازهای آتی، از اتلاف منابع جلوگیری شود. همچنین در حوزه گوشت مرغ، این سامانه با تحلیل داده‌های تولید و توزیع، به بهینه‌سازی عرضه و تقاضا کمک کرده و از افزایش قیمت‌های غیرمنطقی جلوگیری می‌کند.

چالش‌های پیش‌رو و راهکارهای پیشنهادی

با وجود دستاوردهای قابل‌توجه، اجرای پروژه "تصمیم‌یار" با چالش‌هایی نیز همراه بوده است. یکی از چالش‌های اصلی، عدم یکپارچگی کافی داده‌ها و ضعف زیرساخت‌های فناوری در برخی بخش‌ها است. همچنین نیاز به تأمین مالی پایدار و همکاری گسترده‌تر نهادهای مرتبط نیز از دیگر موانع این پروژه به‌شمار می‌روند.

با این حال، مسئولان پروژه با تلاش برای رفع این موانع و ارتقای زیرساخت‌های موجود، به دنبال تسریع در اجرای کامل این سامانه هستند. همچنین با گسترش همکاری‌ها با شرکت‌های دانش‌بنیان و استفاده از توانمندی‌های داخلی، امید می‌رود که این پروژه در سال‌های آتی به‌طور کامل عملیاتی شود و به سایر حوزه‌های کشاورزی نیز تعمیم یابد.

آینده کشاورزی ایران با تصمیم‌یار

پروژه "تصمیم‌یار" گامی مهم در مسیر هوشمندسازی کشاورزی ایران است. با استفاده از این سامانه، تصمیم‌گیران قادر خواهند بود به‌صورت هوشمندانه و مبتنی بر داده‌های دقیق، زنجیره تأمین محصولات کشاورزی را مدیریت کنند و از بروز مشکلاتی نظیر کمبود کالا یا افزایش ناگهانی قیمت‌ها جلوگیری کنند.

انتظار می‌رود با اجرای کامل این پروژه، بخش کشاورزی ایران با بهره‌وری بیشتری عمل کرده و بتواند به شکلی پایدارتر امنیت غذایی کشور را تأمین کند. این سامانه به‌عنوان یکی از پیشگامان تحول دیجیتال در کشاورزی، الگوی موفقی برای استفاده از فناوری‌های نوین در سایر صنایع نیز خواهد بود و می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت‌های بیشتری در این حوزه باشد.